Kaybolan evlilik kayıtlarına ışık tutan çalışma araştırmacılara yeni kapılar açıyor
Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, Evkaf Genel Müdürlüğü’nün arşivlerinde yer alan 1929–1950 yıllarına ait 2.220 nikâh izinnamesinin tasnif ve dokümantasyon çalışmalarını tamamlayarak bugün itibarıyla araştırmacıların erişimine açtı.
Daire tarafından yapılan açıklamada, Karpaz, Larnaka, Mağusa ve Lefkoşa’nın bir kısmını kapsayan söz konusu belgelerin, dönemin sosyal yapısı, aile ilişkileri ve idari düzenine dair önemli tarihsel veriler barındırdığı vurgulandı.
“Tarihi ve hukuki açıdan kritik kayıtlar”
Açıklamada, nikâh izinnamelerinin yalnızca tarihsel bilgi sunmakla kalmadığı, aynı zamanda 30 Mart 1995’te Aile Mahkemesi’nde çıkan yangında kaybolan pek çok evlilik belgesinin yeniden doğrulanmasına imkân tanıdığı belirtildi. Bu belgelerin, doğum belgesi veya soy bağı araştırması yapan vatandaşlar için değerli bir kaynak oluşturduğu ifade edildi.
Toplumsal yaşamın izleri: Mehir, düğünler, aile yapısı
Açıklamanın devamında, mehir uygulamasının dönemin ekonomik ve sosyal yapısını anlamak için önemli bir gösterge olduğu belirtilerek şu ifadelere yer verildi:
“Evlenen her çift, kendi döneminin kültürel koşulları altında bir araya geldi. Mehir, o dönemde sembolik değil, aile kurumunu güvence altına alan ciddi bir sorumluluktu. Bu çalışma, toplumun sosyal dokusuna yönelik önemli ipuçları sunmaktadır.”
Kıbrıs–Filistin Bağına Dair Önemli Kayıtlar
1929–1950 arasında Kıbrıs’ta evlenip Filistin’e göç eden 98 kişinin kayıtlarının da ortaya çıkarıldığı belirtilen açıklamada şu değerlendirme yapıldı:
“Bu kişilerin çocuklarının günümüzde Gazze’de yaşıyor olabileceği düşünüldüğünde, söz konusu belgeler, ailelerin kök tabiyetlerini kanıtlamaları için kritik bir kaynak niteliğindedir. Bu kayıtlar, uluslararası hukuk başvurularında destekleyici bir rol üstlenebilir.”
Açıklamada ayrıca, bu belgelerin, Gazze’de kuşatma altında yaşayan ve kökeni Kıbrıs’a dayanan kişiler için hayatî önem taşıyabileceği vurgulandı.
Sadrazam: “Tarihi hafızanın korunması açısından büyük önem taşıyor”
Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi Müdürü Ejdan Sadrazam, izinnamelerin hem tarihsel hafızanın korunması hem de vatandaşların geçmişle bağlarının belgelenmesi açısından değerli olduğunu ifade ederek:
“Evkaf arşivlerindeki nikâh izinnamelerinin bu fonda toplanmasıyla daha geniş bir veri tabanı oluşturulacak. Ülkemizin arşiv mirası güçlenecek,” dedi.
Çiftçi: “Kıbrıs ağzıyla yazılan isimler de katalogda yer aldı”
Dairenin Osmanlıca Mütercimi Esin Fatma Çiftçi, isimlerin bir bölümünün Kıbrıs ağzıyla kaydedilmiş olması nedeniyle katalogda hem özgün hem de standart hâlleriyle aktarıldığını açıkladı. Çiftçi, bu çalışmanın Kıbrıs ağzı araştırmaları ve sosyal tarih çalışmalarına büyük katkı sağlayacağını belirtti.
Özdemir: “Yaklaşık 5 bin kişinin hayatına dair kayıtlar”
Evkaf Genel Müdürlüğü’nden Said Özdemir, yürütülen çalışmanın yaklaşık 5 bin kişinin hayatını ve evlilik süreçlerini kapsadığını belirterek şunları kaydetti:
“Her kayıt, bir sevdanın, bir aile kurma iradesinin ve toplumsal yapının tarihî bir tanığıdır. Köy imamları yalnızca dini bir görev değil, aynı zamanda aile kurumunun güçlenmesi açısından önemli bir sorumluluk üstlendiler.”
