Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, Yemek Yemenin Hem Biyolojik Hem de Sosyal İçeriği Olan Karmaşık Bir Davranış Olduğunu ve Çocukluk Döneminde Yeme Problemlerine Sık Rastlanıldığını Belirtti.
Yeme Problemleri, Sağlıklı Çocuklarda %25-45 Oranında Görülürken, Gelişim Geriliği Olan Çocuklarda Bu Oranın %80’e Kadar Çıktığını Söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, Sağlıklı Çocuklarda Yapılan Çalışmalarda Ebeveynlerin %20-60’ının Çocukların Yeteri Kadar Yemek Yemediğini Düşündüğünü, Yoğun Tıbbi ve Davranışçı Tedavi Gerektiren Ciddi Yeme Bozukluklarının ise Sadece Çocukların %3-10’unda Görüldüğünü Belirtti.
Ebeveynler Çocukları için Doktora En Fazla Seçici Yeme ve Az Yemeden Dolayı Başvuruyor
Yeme bozukluğu olan çocuklarda en fazla hekime başvurma şeklinin, seçici yeme ve az yeme şeklinde olduğunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, seçici yeme davranışının belli besin gruplarını reddetmek veya yeni besinleri denememek şeklinde olduğunu belirtti. Tıbbi ve gelişimsel bozuklukları olan çocukların yanı sıra normal gelişim gösteren çocukların da seçici yeme davranışı gösterebildiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, seçici yemenin çocuklar arasında aslında sık görülen bir durum olduğunu ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan sözlerine şöyle devam etti: “ABD’de yapılan bir çalışmada seçici yeme davranışı gösteren çocukların oranı dördüncü ay civarında %19 iken, 19 – 24 ay arasında %50’den fazla olduğu bildirilmiştir. Ancak erken çocukluk dönemindeki seçici yemenin adölesan ve erken erişkinlikteki yeme bozuklukları ile ilişkili olabileceğini söyleyen yayınlar da vardır.”
Erken Doğan Çocukların %40–70’inde Yeme Problemi Gelişmektedir
Yeme bozukluğu olan çocuklardaki iştahsızlığın, öncelikle altta yatan organik bir nedene bağlı olup olmadığının araştırılması gerektiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, yeme bozukluğunun bazı organik hastalık durumlarında daha sık görüldüğünü belirtti. Örneğin erken doğan bebeklerin %40 -70’inde ciddi yeme problemleri geliştiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, karın ağrısı, gastroözefageal reflü ve kusma gibi gastrointestinal problemi olan çocuklarda yeme bozukluğunun daha sık görüldüğünü ifade etti.
Tedavi
Pediatrik yeme bozukluklarının tedavisinde iki ortak görüşe varıldığını söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, birinci görüşün yeme bozukluklarının tedavisinde davranışsal teknikler, ikinci görüşün ise ciddi ve kompleks olgularda en uygun tedavi sonuçlarının sağlanması için multidisipliner yaklaşım olduğunu belirtti.
Yeme Bozuklukları Tedavisinde İlk Olarak İştah Düzenlenmesi Yapılmaktadır
Yeme bozukluklarında davranışsal tedavinin başarılı olması için ilk basamağın iştah düzenlenmesi olduğunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, bunun için çocuğun yemek yemeye motive edilmesi ve iştahının düzenlenmesi için öğünler arasında çocuğun kalori alımının kısıtlanması gerektiğini ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan sözlerine şöyle devam etti: “İştahı uyaran ilaçlar genelde kanser ve aşırı zayıflamada denenmiştir ve başka problemi olmayan çocuklarda kullanıma yönelik çalışmalar mevcut değildir. Bu nedenle tüm iştahsız çocuklarda ilk adımda ilaç kullanılması uygun değildir. Bu ajanlar sadece ciddi olgularda denenebilir.”
Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan: “Çocuk İstenilen Gıdayı Yediğinde Ebeveynler Çocuğa Övgü ile Yaklaşırken, Tersine Durumlarda Davranışı Görmezden Gelmelidir.”
Çocuğun iştahını öğün zamanında yemeye teşvik edecek şekilde düzenledikten sonra çeşitli davranışsal tekniklerin uygulanabildiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, bunun için esas olarak çocuğun yeme davranışlarını şekillendirirken, çocuk tarafından uygun davranış sergilemeye başlandığı zaman olumlu geri bildirim vermek, çocuğun gösterdiği uygun olmayan davranışlarında ise geri çekilmek gerektiğini belirtti. Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan sözlerine şöyle devam etti: “Örneğin çocuk istenilen gıdayı yediğinde bakım verenin çocuğa övgü şeklinde geri bildirim verirken, tersine durumlarda çocuk yemekleri fırlatma gibi uygunsuz davranış sergilediğinde bakım verenin bu davranışı görmezden gelmesi uygun olacaktır. Bu yaklaşımlar ödül sistemi ile desteklenebilir, bu çocuğun istenilen davranışı yapmasını kolaylaştırabilir. Besin tercihleri olan bir çocuk için, tercih etmediği bir gıdadan az miktarda yemesi, sevdiği bir gıda ile ödüllendirilebilir. Yıkıcı davranışlar gibi olumsuz davranışlar için ise mola cezası gibi hafif cezalar uygulanabilir. Yeme sorunu olan çocuklar gıdadan kaçtıklarında bu davranışı pekiştirirler. Kaçma-sönme tekniğinin pediatrik yeme bozukluklarındaki kullanılırlığı kanıtlanmıştır. Bu teknik çocuk gıdayı tüketene kadar gıdanın sürekli sunumu içerir.”
Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan: “Yeme Problemi Olan Çocukların Çoğunda Organik Bir Neden Saptanmamaktadır.”
Pediatrik yeme bozukluklarının başarılı tedavisi için multidisipliner yaklaşım gerektiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, hekim ve psikoloğun yanı sıra, kalori alımını takip etmek ve kalori hedeflerini belirlemek için diyetisyenin, yemeye ilişkin motor ve duyusal sorunlara yönelik konuşma terapistinin, aileye gerekli kaynakları sağlamak için ise sosyal hizmet uzmanının önemli olduğunu belirtti. Çocuğun kilosu ve yeme durumu yoğun takip gerektirdiğinde ve ayaktan tedavi ile başarı sağlanamadığında çocuğun hastaneye yatırılarak izlenmesinin uygun olduğunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan, sonuç olarak yeme problemi olan çocukların çoğunda organik bir neden saptanamadığını belirtti. Yrd. Doç. Dr. Neşe Akcan sözlerine şöyle tamamladı: “Altta yatan organik hastalığı olan çocukta, öncelikle mevcut hastalığın tedavi edilmesi yoluna gidilmelidir. Tedavi ile yeme problemi ortadan kalkmayan ve altta yatan organik patolojisi olmayan grupta öncelikle yeme alışkanlığı üzerinde odaklanılmalıdır.”
