1991 birinci Körfez Savaşı’ndan sonra Irak ve Ortadoğu’da yaşananlar kendileriniz İslam devleti olarak adlandıran tarihin en kanlı terör örgütlerinden birini ortaya çıkardı.Bilinen adıyla IŞID nasıl ortaya çıktı.
Örgütün ortaya çıkmasını oluşturan şartlar Irak’ta ABD’nin 1991 müdahalesi 36. paralel bölgesindeki gelişmeler, 2003’de ABD’nin ikinci Irak müdahalesi, 2006’da Bağdat yönetiminin Şiilere bırakılması ve kuzeyde Kürt bölgesinin oluşturulması ve 2011’de ABD’nin askeri varlığını Irak’tan çekmesi sonucunda sahneye çıkan IŞID/DEAŞ.
Örgütün temelini 2003 ABD müdahalesinde direnen Sunni Araplar oluşturdu.Çoğunluğu eski asker ve BAASCI olan bu kişiler 2004 daha organize olmaya başladılar.Bu yıl Afganistan Savaşı’na da katılmış olan Ürdünlü Ebu Musa Zerkavi ‘Tevhid ve Cihad Cemaati’ adıyla bir örgüt kurdu. Usame bin Ladin’e biat eden Zerkavi liderliğindeki örgüt sonra ‘Mezopotamya’daki Cihad Kaidesi’ adını aldı.Adlarını ABD askerlerine karşı yaptıkları saldırılar ile duyurdular. Zerkavi 2006’da Sünni bir direniş başlatmak için birkaç örgütten oluşan ‘Mücahitler Şurası Konseyi’ni kurdu. Zerkavi 2006 yılında ABD tarafından öldürülünce Mısırlı Ebu Eyyüb (Ebu Hamza el Muhacir) ve Ebu Ömer el Bağdadi Muhacirler Şurasına Iraklı bazı Sunni aşiretleride katarak sözde Irak İslam Devleti’ni (IİD) kurdular.İlk hedefleri Neyneva (Ninova), Diyala, Selahaddin ve Anbar vilayetlerinden oluşan Sünni üçgenini kontrol ederek devlet kurmaktı. Irak’ta tartışmalı bölgelerden Kerkük de harita içindeydi. 2010’da Ebu Ömer ve Ebu Hamza öldürülünce yerlerine Ebubekir el Bağdadi geçti.Örgüt
2010 yılına kadar El Kaide’ye bağlılığını devam ettirdi.Bu yıl hem Ladin ile ölümünden sonrada El Kaide’nin başına geçen Eyman el Zevahir ile Bağdadi arasında sorunlar yaşanmaya başlandı. ABD’nin 2011 sonunda Irak’tan askeri olarak çekilmesiyle örgüt güçlenmeye başladı.Bu yıl örgüt Suriye’deki olayları kullanarak bu ülkeye militan yollamaya başladı.2011 yılının sonunda Bağdadi’nin eski yardımcılarından Muhammed Colani’yi Suriye’ye geçerek Nusra Cephesi’ni kurdu. Nusra Cephesi, El Kaide’nin yolladığı militanlarla kısa sürede güçlendi. 2013’te Bağdadi örgütün ismini Irak-Şam İslam Devleti (IŞİD) olarak değiştirdi.Örgütün faaliyet alanının Suriye olarak genişletip Nusra’yı da feshettiğini açıkladı. Muhammed Colani bu açıklamayı tanımadı ve El Kaide’ye bağlı olduğunu açıkladı. Zevahiri, Kasım 2013’te IŞİD’ı El Kaide’den ayırdı. Nusra’nın Kaide’nin Suriye’deki yapılanması olduğunu açıkladı. Bağdadi IŞİD ile Irak ve Suriye’de kurtarılmış bölgede alanlarda emirlikler ilan etti.Örgüt 2014 yılında kontrol alanlarını genişleterek Irak’ta Musul’u Suriye’de Rakka’yı ele geçirdi.2011’de sayıları bin ile ifade edilen militan sayısı on binlerle ifade edilmeye başlandı. IŞİD başta Musul, Tikrit, Felluce ve Ramadi gibi kentleri ele geçirerek Bağdat’ın kapısına dayandı.Suriye’de Rakka merkezli yayılarak Fırat batısına kadar uzandı.Bu yıl örgüt militan sayısına ulaşarak 80 bin elemana ulaştı.Bağdadi Saddam Hüseyin’in sağ kolu İzzed İbrahim el Duri’nin Nakşibendi Ordusu, Saddam’ın eski subaylar ve Baasçı 1920 Devrimi Tugayları, İslamcı ‘Ensar el Sünne’, Kürtlerin kurduğu ‘Ensar el İslam’ gibi örgütlerden destek alarak gücünü artırdı.
2015 yılı örgütün duraklama ve kontrol alanlarında gerileme yılı oldu.Bunun nedeni ise başta İran ve Türkiye gibi bölgesel güçlerin Irak ve Suriye’nin iç dinamiklerine müdahalelerini artırması ve Bağdat yönetimi ile İran’ın işbirliği oldu.Şii milisler Irak’ta örgütle mücadelede ön plana çıkmaya başladı.2016 yılı örgütün gerileme yılı oldu.Türkiye’nin Fırat Kalkanı Operasyonu ve Musul kurtarma operasyonu ile Rakka-Musul hattında sıkışmış durumda.
Örgütün uluslararası militan yapısı nedeniyle istihbarat örgütlerine açık bir yapısı var.Batılı devletlerle bağı hep devam etti.Son aylarda başta İngiliz ve Alman vatandaşı olan militanların alandan ayrılması nedeni istihbarat bağlantılı olmaları ile açıklanabilir.İstihbari yapılar elemanlarını örgütün içinden çekmeye başladı.
Son olarak DEAŞ-EL Kaide ve Taliban gibi yapılanmalar İslami Fobinin yayılmasına temel oluşturuyor.Örgüt dağılma sürecine henüz girmedi ve hala savaşma gücünü koruyor.
