Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ndeki (AİHM) görev ve çalışmaları nedeniyle uluslararası alanda isim yapmış Kıbrıslı Türk Başhakim Zeka Bey, ölümünün 33. yıl dönümünde mezarı başında anıldı.
Başhakim Zeka Bey için bugün saat 11.00’de Lefkoşa Mezarlığı’ndaki kabri başında tören düzenlendi. Törene, Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, UBP Lefkoşa Milletvekili Ersin Tatar, Zeka Bey’in ailesi ve merhumun sevenleri katıldı.
Törende, Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik ve Damadı Şemsi Kazım birer konuşma yaptı. UBP Lefkoşa Milletvekili Ersin Tatar ile damadı Oktay Ferudun ise Zeka Bey ile ilgili anılarını anlattı.
Zeka Bey için bugün ayrıca saat 18.00’de, Balalan’daki büstü önünde tören düzenlenecek.
ŞEFİK: “KIBRIS TÜRKLERİ İÇİN ÖVÜNÇ VE GURUR KAYNAĞI OLDU”
Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik yaptığı konuşmada, Zeka Bey ile staj yaptığı dönemde damadı Oktay Feridun’un ofisinde tanışma fırsatı bulduğunu belirtti.
Zeka Bey’in saygın bir kişiliği olduğu, hal, tavır ve yürüyüşünden belli olduğunu söyleyen Şefik, mahkemede verdiği kararların bugün kendileri için örnek, prensiplerinin de önlerini aydınlatan ışık olduğunu kaydetti.
Şefik, 1903’te doğan birisinin bu kadar iyi bir eğitim almış olmasının önemine vurgu yaparak, İstanbul Hukuk Fakültesi’nden mezun olup, İngiltere’de Barrister-at-law ünvanı kazanan Zeka Bey’in Kıbrıs’ta yargıç ve başhakimlik yaptığını belirtti.
Zeka Bey’in 1961’den, öldüğü 1984’e kadar AİHM hakimi olmasının Kıbrıs Türkleri için övünç ve gurur kaynağı olduğunu vurgulayan Şefik, “AİHM’de bu kadar uzun görev yapma herkese nasip değildir. Kendisini gerek Türk, gerekse Rum toplumu kabul etmiştir. Bu da hepsimizin övünç duyacağı bir husus” dedi.
Şefik, hayatıyla ilgili okuduğu kitaplarda Zeka Bey’in kadın hakları yanında bir çok konuda getirdiği değişikliklerin yürürlüğe girmesini sağlaması ve AİHM’deki görevinde verdiği kararların dikkat çekici bulduğunu belirtti.
Narin Ferdi Şefik, Zeka Bey’in, bir akrabasının “Yargıç olmak için ne gibi meziyetler gerekir?” sorusunu yanıtında “Dürüst, geçmişi temiz, rüşvete açık olmaması, hakm olarak iyi iş yapacağını göstermesi ve kendisinini bu göreve tayin edecek kişilere görevi gerektiği şekilde yapacağını gösterme” şeklinde bir tanım yaptığına işaret ederek, bu kuralların bugün için de geçerli olduğunu söyledi.
KAZIM: “ÇALIŞMA TARZI, TARAFSIZLIĞI VE ADALETİ HERKES TARAFINDAN ÖRNEK GÖSTERİLDİ”
Zeka Bey’in damadı Şemsi Kazım ise ayptığı konuşmada, Zeka Bey’in hayatı ve kişiliği hakkında konuştu.
İngiliz müstemleke döneminde genç bir avukat olarak döndüğü Kıbrıs’ta hayatı boyunca Kıbrıslı Türklerin haklarını savunduğunu ve Kıbrıs Türküne yardım için çalıştığını belirten Kazım, Zeka Bey’in çalışma tarzı, tarafsızlığı ve adaletinin herkes tarafından örnek gösterildiğini anımsattı.
1960’lı yıllarda AİHM’e atanan ilk Türk yargıç olan Zeka Bey’i sadece Kıbrıslı Türklerin değil Kıbrıslı Rumların da AİHM’e aday gösterdiğini anımsatan Kazım, AİHM’de görev yaptığı dönemde Kıbrıs ve Türkiye hakkında olumsuz bir karar çıkmadığına işaret etti.
Kazım, Zeka Bey’in ne kadar önemli bir değer olduğunun unutturulmaması gerektiğini de söyledi.
ZEKA BEY
Mehmet Zekai, “namı diğer” Başhakim Zeka Bey, 1903 yılında Balalan köyünde doğdu. Hukuk eğitimini İstanbul Üniversitesi’nde alan Zeka Bey, İngiltere’de Barristerlik eğitimi yaptıktan sonra Barrister-At-Law unvanı aldı ve ülkeye dönüp avukatlık mesleğini icra etti.
Zeka Bey, 1930’larda Kaza Hakimliği, ardından Kaza Mahkemesi Başkanlığı, İstinaf Hakimliği, Yüksek Mahkeme Hakimliği ve Yüksek Mahkeme Başkanlığı yaptı. İngiliz döneminde siyasete de gireb Zeka Bey, zamanın Kavanin (Yasama) Meclisi’nde üyelik yaptı.
1949-52 yıllarında Evkaf, Din, Ahvali-Şahsiye işlerine bakan Türk İşleri Komisyonu’nda başkanlık yapan Zeka Bey, 1961 yılında Strazburg’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üyeliğine seçildi.
1963-1967 yıllarında genel komitede üyelik yapan Mehmet Zeka, Kıbrıs hükümeti tarafından AİHM’e aday gösterildi ve seçimi kazandı.
Evli ve 5 çocuk babası Zeka Bey, AİHM Hakimliği görevini yürütürken 28 Mayıs 1984 yılında vefat etti.
