“Spor, bir takım fiziksel aktiviteler bütünü olmasının yanı sıra insanlara bir kişisel ve sosyal kimlik hissi ve grup üyeliği duygusu vermesi ile bireyin sosyalleşmesine yardımcı olan bir kavramı ifade eder. Bireyler sosyalleşmek, sağlıklı olmak, başarı elde etmek veya para kazanmak gibi farklı nedenlerden dolayı spor yapmaktadır. Günden güne spor yapan kişi sayısı artmaktadır. Buna paralel olarak spor alanında düzenlenen organizasyonlar da günden güne artmakta ve gelişmektedir. Düzenlenen büyük çaplı uluslararası organizasyonlar rekabet ortamını da artırmaktadır” diyen Dağcılar, rekabetin artması ile birlikte sporcu performansının artırılmasına yönelik çalışmaların da artmaya başladığını ve sporcu beslenmesi alanında yapılan çalışmaların da buna örnek olduğunu ifade etti.
“Sporcuların yeterli ve dengeli beslenmesi optimal vücut fonksiyonlarının gerçekleştirilebilmesi açısından önemlidir”
Dağcılar açıklamasına şöyle devam etti; Rekabetin artması son 10 yılda sporcu beslenmesi alanında yapılan çalışmaların artmasına neden olmuştur. Araştırmalar beslenme biliminin geliştirilmesine katkı sağlarken, sporcu beslenmesi bilim ve uygulama alanının birleştirilmesi sporcuların oyun kuralları çerçevesinde gelişimi için rehberlik etmektedir. Beslenme sporcu sağlığının korunmasına ek olarak, yapılan antrenmandan verim alınması, istenilen vücut kompozisyonunun korunması, müsabaka esnasında optimal performansın gösterilmesi açısından oldukça önemlidir. Özellikle antrenman veya müsabaka öncesi besin seçimi ile besin tüketim zamanı performansı doğrudan etkilemektedir. Egzersizden hemen önce geç sindirilen besinlerin aşırı miktarda tüketilmesi veya uzun süreli açlık ile egzersize başlanması optimal performansın düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca Spor dalları genel olarak kuvvet-güç, dayanıklılık ve takım sporları olarak 3 grupta incelenmesine rağmen, ayni grupta yer alan fakat farklı spor dallarında bulunan sporcuların veya ayni spor dalında bulunan fakat farklı mevkilerde görev alan sporcuların harcadıkları enerji ve besin öğesi gereksinimleri farklılıklar gösterebilmektedir. Bu nedenle beslenme her zaman kişiye özgü olmalıdır. Yapılan sporun fiziksel yoğunluğu, süresi ve sporcunun bireysel özellikleri göz önüne alınarak hesaplanan enerji ve besin öğesi gereksinimi, belirlenen doğru zaman ve miktarda besin sıvı ve/veya besin takviyeleri ile karşılanmalıdır. Sporcuya özgü beslenme planı oluşturulması sporcu sağlığının ve optimal performansın korunmasına yardımcı olmaktadır.
“Sporcuların bulundukları dönem ve dönemlere göre yapılan antrenmanların süresi ve yoğunluğu, sporcunun enerji gereksiniminin günden güne değişmesine neden olmaktadır” diyen Dağcılari Enerji ile igili bazı önemli noktalara dikkat çektti ; Enerji gereksinimi temel olarak yaş, cinsiyet ve ağırlık gibi unsurlara bağlı olarak bireyler arası değişiklik göstermektedir. Sporcu beslenmesinde kritik nokta harcanan enerjinin doğru tespit edilmesi ve harcanan enerjinin doğru bir şekilde karşılanmasıdır. Diyetle alınan enerji, egzersiz esnasında harcanan enerjiden düşük ise, vücut yağsız kütlesinin azalmasına ve performansın olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Enerjinin fazla alınması durumunda ise vücut yağ oranı artarak sporcunun daha fazla efor sarf ederek erken yorulmasına neden olacağından yine sporcu performansının olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır.
“Sporcunun enerji ve besin öğesi gereksinimi uzman diyetisyenler tarafından belirlenmelidir”
Dağcılar son olarak bazı tavsiyelerde bulunarak sözlerini şöyle tamamladı: Sporcular için önerilen mucize bir beslenme şekli veya besin yoktur. Genel olarak sporcuların karbonhidrattan zengin diyetle beslenmesi önerilirken, protein, vitamin ve mineralleri yeterli tüketmesi, yağdan gelen enerjinin ise % 20-30 aralığında olması önerilmektedir. Ayrıca fiziksel aktiviteyle birlikte artan sıvı kayıplarının yerine konması da, sporcu sağlığı ve performansı açısından oldukça önemlidir. Bireysel farklılıklar ve alışkanlıklar, yapılan antrenmanların şiddeti, zamanı ve süresi futbolcuların beslenmesinde dikkat edilmesi gereken temel noktalardır. Enerji ve besin öğesi gereksinimleri yeterli miktarda karşılanmaz ise özellikle yetersiz enerji alımına bağlı olarak hormonal dengesizlik, metabolik ve immün fonksiyon bozukları görülebilmektedir. Bu nedenle sporcunun enerji ve besin öğesi gereksiniminin uzman diyetisyenler tarafından belirlenerek iyi bir beslenme planı oluşturulması oldukça önemlidir.
