Önceki akşam yolu buralara düşen yatırımcı bir iş adamıyla uzunca bir sohbet yaptım.
Sohbet keyifli değil, ama verimliydi.
En iyi öğretmen, öğretirken öğrenen öğretmendir.
Bu güne kadar vazgeçilmez kabul ettiğim ve uyduğum kurallarımdan biridir. Yaşam yolculuğumda dinleyerek, okuyarak, araştırarak bilgi dağarcığımı ağırlaştırdığım oranda konuşma hakkımın arttığını hissettim.
Hiçbir zaman, kanaati bilginin önünde işleme koymadım. Ancak bilgi ve hayat deneyimiyle yapılan konuşmaları da üniversite kürsüsünde yapılan bilim temelli sunuş gibi dinlerim, her zaman.
***
Bir ülkenin kalkınması için, yatırım iklimi ve mevzuat bütününde istikrar önde gelen tercih nedenidir. Yatırım iklimi, mevzuat bütününü kucaklar gibi görünse de yatırım iklimi soyut, mevzuatlar somuttur.
KKTC’nin yatırım açısından her zaman bir albenisi olmuştur. Ancak, yatırımcıya hitap eden politikalar bakımından istikrar, albeniye destek nitelikli olmadı. Daha açık ifadeyle, istikrasızlık, yatırımcıya köstek olmuştur.
Bunu en son emlak sektöründe net olarak gördük.
Kulaktan dolmalarla, politika belirlenmez. Kulaktan dolma bilgilerle yapılan yasal düzenlemeler, dalga menzilindeki kuma yazılmış yazı gibidir. Yazılanların okunabilirliği bir dalga gelene kadardır. Dalga gelir, siler, biter.
***
KKTC’nin siyasal tanınmamışlığı, tutarlı politikalarla, avantaja dönebilir.
Unutmayalım, parası olan herkes yatırımcı değildir. Kendime göre, kriterlerim var, yabancı yatırımcılar için.
Bu kriterlerimden biri, yatırımcının kendi ülkesinde uygulamalı yatırım potansiyelidir. Eğer kendi ülkesi yanında, üçüncü ülkelerde de yatırım deneyimi varsa, o yatırımcıdır.
Kaynağı belli olmayan para, huzur değil, huzursuzluk getirir.
Para kadar hatta paradan daha değerli olan ülkemiz dışındaki yatırım niteliğidir.
Bu tür yatırımcılardan yolu bize düşenler varsa, kıymetini bilip, değerlendirmemiz gerekir.
Yeterince sağlıklı değerlendirebiliyor muyuz?
Keşke, yanıtım ikilemsiz EVET olsaydı. Maalesef HAYIR.
***
Bunun nedeni nedir?
Nedenini sorgulamaya başladığımızda çok güzel nedenlerle buluşamıyoruz.
Besim Tibuk, bir zamanlar, “KKTC’nin en güzel yanı, rüşvet olmamasıdır” demişti.
Bürokrasiyi ya da devletin karar mekanizmasının bütününü asla töhmet altında bırakmam. Yarası olan gocunsun, deyip, devam ederim.
Buraya yatırım yapmaya gelen hatta yatırım yapanların anasından emdiği sütü burnundan getirmemek gerekir. Yaygın olmayan yanlışların, çok yaygınmış gibi algılanmasına izin vermemek gerekir.
Rüşvet adı bahşiş olarak değiştirilse de rüşvettir.
Bu durum son birkaç yılında değil, uzun bir zamanı aşıp gelen mutlaka halledilmesi gereken bir ciddi sorundur hatta kanayan yaradır. Tedavi edilmeyen yara, kangren olur. Bunu da unutmamak gerekir.
***
Yatırımcıdan talep edilenlerin, toplumsal boyutu varsa, bir yere kadar hoş görü ile karşılanabilir. Bir yere kadar, çünkü yardımda gönüllülük esastır. Dahası birilerinden alınan para, belirtilen amaca uygun olarak açık beyanla yapılmalıdır.
Bizde zor olsa da siyasi amaçlı maddi yardımların da ABD’deki gibi açık beyanla yapılması en ideal olandır. Kişisel ve kurumsal yardımlar yapılsın ama açık olarak yapılsın.
***
Dün akşamki sohbette son olarak şunu söyledim. “ Bizim buralarda bir de sahte tavşan benzeri yatırımcılar vardır. Dikkatler onların üzerine çekilir, her türlü eleştiri onlara yapılır. Durali gibi adları çıkmıştır. Saldırı ya da eleştirilerden onlar perişan edilir.. Hatta onların paralarıyla yapılanlara, yarım ağız teşekkür bile edilmez. Öte yandan da bazıları malı alıp götürür.”
